ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Δημοσιεύτηκε στις 07/12/2017    

ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Του Νίκου Ανδρείου

«Θείος Βάνιας» του Α. Τσέχωφ, θέατρο «Άνεσις»(2017)

“Η διαχείριση ενός οικογενειακού κτήματος, ιδιοκτησίας του γαμπρού του Βάνια για τον οποίο ο τελευταίος εργάζεται με πίστη και προσήλωση, αποτελεί τον πυρήνα γύρω από τον οποίο αναπτύσσεται μια ιστορία για τα οράματα που διαψεύστηκαν, τις ιδέες που προδόθηκαν, τα πάθη που άδοξα σβήστηκαν και τις ανθρώπινες σχέσεις που χτίζονται για να γκρεμιστούν, σε ένα συγκλονιστικά σύγχρονο σχόλιο για την «ατάραχη» ζωή της επαρχίας που αλλοτριώνει σε βάθος και καταρρακώνει ανθρώπους και συνειδήσεις.

Οι ήρωες στο Θείο Βάνια του Τσέχωφ, διαχρονικοί και δραματικά επίκαιροι, βιώνουν τη φθορά και την ήττα του χρόνου, υποταγμένοι σε μια καθημερινότητα που τους διαλύει. Είναι τραγικοί ακριβώς γιατί γνωρίζουν πως έχουν ήδη χάσει και ανέλπιδα αναμένουν το τέλος.” (www.theatroanesis.gr)

Η ζωή του Άντον Πάβλοβιτς Τσέχωφ, αναντίρρητα, ήταν μια "ανατομική περιπλάνηση" του εσώτερου εαυτού του, με τους γύρω του. Μία περιπλάνηση, που είχε έντονες φορτίσεις αγωνίας, πόνου, δύναμης, απαντοχής, καθήκοντος, άοκνης δημιουργίας, υπαρξιακούς «κλυδωνισμούς» και αγάπη για τον συν-άνθρωπο, τα ζώα, τη φύση. Σε όλη τη δημιουργική "παλέτα" του, εμφιλοχωρούν και προτάσσονται τα ανωτέρω. Με εντονότερη παρουσία, στα τελευταία θεατρικά έργα του («Ο Γλάρος» 1896, «Θείος Βάνιας»1896, «Τρεις Αδελφές» 1901, «Ο Βυσσινόκηπος» 1904). Η  "ένδον"  μνήμη είναι οξύτερη και «παραγωγικότερη» στας δυσμάς του βίου…

Ο «Θείος Βάνιας», κατά τη γνώμη μου, είναι ένα έργο "αυτανάφλεξης" και αυτό, γιατί θίγονται όλα τα βασικά θέματα του βίου των ανθρώπων: Ύπαρξη, Τροφοδοσία, Αυτό-συντήρηση, Έρωτας. Τέλος, το υπέρτερο όλων, ο Θάνατος!

Συνήθως στο θέατρο, οι θεατές «υποδέχονται» τους ηθοποιούς, περιμένοντάς τους να βγουν στη σκηνή. Ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος, έπραξε το δέον. Μπαίνοντας στο "υπογάστριο" του θεάτρου «Άνεσις» , στην πλατεία του, οι ηθοποιοί βρίσκονταν ήδη στη σκηνή και σε περίμεναν. Η έκπληξη ήταν ευχάριστη και ο προβληματισμός δεν άργησε να με καταλάβει. Τί να σκέφτονται οι ηθοποιοί αντικρίζοντας όλους εμάς, τους συχνά «βέβηλους» - με τη στάση μας- της Τέχνης, του Θεάτρου, τελικά της Ζωής;  Αναλογίστηκα.

Για το «Θείο Βάνια» του θεάτρου «Άνεσις», ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος έχει κάνει: Τη Μετάφραση, τη Δραματουργική επεξεργασία-Σκηνοθεσία, τους Φωτισμούς, τη Μουσική Επιμέλεια. Επίσης, πρωταγωνιστεί κάνοντας τον Θείο Βάνια (Ιβάν Πέτροβιτς). Η Μετάφραση ακολουθεί την "πεπατημένη", χωρίς νεολογισμούς  και απρόοπτα. Η Σκηνοθεσία έχει φρεσκάδα και αρτιότητα, στα "εξωτερικά στοιχεία", χωρίς , ωστόσο, να προτείνει κάτι καινούργιο. Εκεί που αναμφίβολα υπερτερεί «εκκωφαντικά», είναι στην εν-συναισθητική εσωτερικότητα μεταξύ των ηρώων – σε απόλυτη συνάρτηση – με όσα εκείνη εκπροσωπούν. Ο Σκηνοθετικός "καμβάς" του Δ. Παπαδόπουλου, ομοιάζει με μωσαϊκό, εναλλασσόμενων, ασπρόμαυρων πλακιδίων (ζωή – θάνατος, ουρανός – γη, καλό – κακό, Γιν – Γιαν), σαν μία ιδιότυπη σκακιέρα.  Που όλοι μπορούν να κινηθούν, αρκεί να έχουν «δανειστεί» τον βηματισμό κάποιου άλλου προσώπου-ήρωα, σαν σε σκυταλοδρομία και όλοι μαζί του Βάνια. Ο ιστός που εξυφαίνεται στο θύμα-θύτη Θείο Βάνια, άλλοτε είναι "διαλεκτικός" και άλλοτε χορογραφημένος, πάντοτε όμως ιστός αράχνης με πιασμένο τον Βάνια στο κέντρο του. Αν και ο μεγαλύτερος εχθρός του, είναι ο ίδιος του ο εαυτός, όπως εξάλλου και όλων μας . Αρχικά ενοχλήθηκα από τη «συνίζηση» των 4 πράξεων του έργου, ουσιαστικά, σε μία. Σε δεύτερο χρόνο, κατανόησα - θεωρώ - το σκεπτικό αυτής της «παρασπονδίας» του Παπαδόπουλου. Ερμηνεύει με πάθος, σκηνοθετεί παρομοίως. Η Τέχνη είναι "φιλ-εντασιακή", η "υπόταση" δεν της ταιριάζει, πόσο μάλλον στην έκφανση-έκφρασή της που λέγεται Θέατρο. Οι Φωτισμοί και η Μουσική Επιμέλεια, με μία λέξη είναι εξαιρετικά.

Τα Σκηνικά του Σταύρου Λίτινα, αποπνέουν αίσθημα ελευθερίας, κλείνοντας «ειρωνικά» το μάτι στους αυτό-καταδικασθέντες πρωταγωνιστές του δράματος. Με την "πολύ-επίπεδη" λειτουργικότητα των μεγάλων κουρτινών, να «δρουν» διαχωριστικά, ενίοτε δε, καθοριστικά.

Τα κοστούμια της Ηλένιας Δουλαδίρη, εξυπηρετούν τη «στόχευση» της Σκηνοθεσίας.

Ο Δημοσθένης Παπαδόπουλος, δίνει ιδιαίτερη ένταση και δυναμική στο ρόλο του Θείου Βάνια, που συχνά ομοιάζει με «κυνικό κλαυσίγελο» ενός τραγικού κλόουν. Ο Βασίλης Μπισμπίκης (Ιατρός Αστρώβ), αγγίζει άρτια και με επιτυχία, όλα τα σημεία του ρόλου και «σφυρηλατεί» το όραμά του - αν και θα προτιμούσα περισσότερο "τσαλάκωμα"-. Η Θάλεια Ματίκα (Έλενα Αντρέγεβνα), είναι ακριβής και μετρημένη - θυμίζοντας περισσότερο Γερμανίδα, παρά Ρωσίδα -, δίνοντας μία "διαφορετική", ωστόσο, έξοχη ερμηνεία. Ο Θοδωρής Κανδυλιώτης  (Καθηγητής Σερεμπριάκωφ), άμα τη εμφανίσει, καταφέρνει να γίνει "αντιπαθής", αποδεικνύοντας το ταλέντο του. Ο Δημήτρης Διακοσάββας  (Μαρία Βασιλίεβνα), έχει «επιφορτιστεί», βάσει Σκηνοθεσίας/Ρόλου, με την "αποφόρτιση" ηθοποιών-κοινού και το επιτυγχάνει περίφημα. Ο Δημήτρης Καπετανάκος (Ήλια Ήλιτς), ενσαρκώνει τον "τροφοδότη" όλων και κανενός - ούτε καν, του ίδιου του εαυτού - και «ξεπέφτει» υπέροχα. Η Σοφία Πανάγου (Σόνια), υποκρίνεται την πιο ενεργητικά απροστάτευτη "φιγούρα" του έργου, αριστουργηματικά. Τέλος, ο Μανώλης Καζαμίας (Γριά Μαρίνα) ενσαρκώνει εκπληκτικά, τον "αρμό", στα ασπρόμαυρα, σκηνοθετικά πλακάκια του Παπαδόπουλου, συνέχοντας και εξυπηρετώντας όλους τους ρόλους με εκκωφαντική - σχεδόν - σιωπή και βηματισμό προς το Επέκεινα...

 


 

Μετάφραση/Δραματουργική Επεξεργασία/Φωτισμοί/Μουσική επιμέλεια:
Δημοσθένης Παπαδόπουλος

Σκηνικά
Σταύρος Λίτινας

Κοστούμια
Ηλένια Δουλαδίρη

Βοηθός σκηνοθέτη
Στεφανία Βλάχου

Φωτογραφίες
Πάτροκλος Σκαφιδάς

Παίζουν:
Δημοσθένης Παπαδόπουλος, Θάλεια Ματίκα, Βασίλης Μπισμπίκης, Σοφία Πανάγου, Θεόδωρος Κανδηλιώτης , Δημήτρης Διακοσάββας, Δημήτρης Καπετανάκος, Μάνος Καζαμίας

(www.theatroanesis.gr)