ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
ΚΡΙΤΙΚΗ ΘΕΑΤΡΙΚΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Ολεάννα του David Mamet, θέατρο “Αργώ”
Του Νίκου Ανδρείου
Το πρώτο πράγμα που θυμήθηκα πριν πάω να δω την παράσταση του David Mamet "Oleanna" στο θέατρο "Αργώ", ήταν ένα δημοσιοποιημένο απόφθεγμά του: «Για εμένα η τέλεια ευτυχία ορίζεται ως εξής: Υγεία στην οικογένεια, ειρήνη μεταξύ των λαών και να πεθάνουν όλοι οι κριτικοί», οπότε θα έπρεπε να είμαι πολύ προσεκτικός, σκέφτηκα -αστειεύομαι φυσικά!-. Μετά μου ήρθε στο μυαλό μία δήλωσή του επ’ αφορμή της παρουσίασης της ταινίας του “House of games” (1987), που κατά την άποψή μου είναι δηλωτική της συγγραφικής «ιδιοσυγκρασίας» του Mamet για το σύνολο του πολυσχιδούς έργου του: «Το πόκερ αποκαλύπτει σε έναν ειλικρινή παρατηρητή και κάτι άλλο -πέραν του καθαυτό παιγνιδιού- σπουδαίο. Θα τον βοηθήσει να ανακαλύψει πράγματα για την φύση του χαρακτήρα του! Πολλοί παίκτες που είναι κακοί δεν βελτιώνονται γιατί δεν μπορούν να αντέξουν την αυτοκριτική». Στην ίδια προβληματική θα εισαχθεί και ο θεατής με την “Ολεαννα”, μοιραία θα οδηγηθεί σε μία ενδοσκοπική «δύνη» αν θέλει να βλέπει -άρα και να «μετάσχει» στον μύθο- και όχι απλά να κοιτά -ως «αμέτοχος» παρατηρητής-. Μοιραία όσοι επιθυμούν την παθητική ουδετερότητα ή θα πάρουν θέση -όπως καλεί και η αλγεινή... πραγματική ζωή που ζούμε- ή θα φύγει από το θέατρο «άμοιρος ευθυνών», αλλά και γενικότερα… άμοιρος!
Σημείωμα Σκηνοθέτη
Στην «Ολεάννα» ο Ντέιβιντ Μάμετ εξερευνά τα όρια των ανθρωπίνων σχέσεων, μελετώντας τις σχέσεις εξουσίας που αναπτύσσονται ανάμεσα στα φύλα, καθώς και τις σχέσεις εξουσίας που δημιουργούνται στο πλαίσιο του ισχύοντος εκπαιδευτικού συστήματος, ενός συστήματος που, είτε δημιουργεί «πελατειακές σχέσεις» στους συμμετέχοντες, είτε δίνει άλλοθι σε συναισθηματικές αναπηρίες. Το έργο είναι μια μηχανή παραγωγής ερωτημάτων τα οποία συνοδεύουν τον θεατή μέρες μετά την παρακολούθηση της παράστασης. Ερωτήματα που εν έτει 2021 παραμένουν πιο επίκαιρα από ποτέ. Πώς μπορεί ένας άνθρωπος τόσο απενοχοποιημένα να γκρεμίζει το μέλλον ενός άλλου; Πόσο επηρεάζει η συλλογικότητα την ατομική συνείδηση; Πώς μπορεί μια φιλική χειρονομία να μεταφραστεί σε παρενόχληση; Μήπως στην πραγματικότητα είναι; Μήπως η εξουσία την κάνει να είναι; Η «Ολεάννα» θεωρείται ένα από τα πιο προκλητικά κείμενα του Μάμετ. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Μάιο του 1992 στο Κέμπριτζ της Μασαχουσέτης από τον θίασο BackBay Theater και κατάφερε να εγείρει αντιδράσεις. Οι κριτικοί αντιμετώπισαν το έργο ως μια δεξιά πολεμική ενάντια στην πολιτική ορθότητα, ενώ για τους αριστερούς ο Μάμετ έγινε σύμβολο της τοξικής αρρενωπότητας. Σήμερα, όμως, μετά το ξέσπασμα του ελληνικού #MeToo, ίσως είμαστε πλέον έτοιμοι για μία εκ νέου ανάγνωση. (Φίλιππος Σοφιανός)
Συντελεστές
Η Γεωργία Ζάχου έχει κάνει πιστή μετάφραση στο έργο του Mamet, που στις ημέρες που διάγουμε είναι άξιο συγχαρητηρίων. Ο Φίλιππος Σοφιανός σκηνοθετεί «κινηματογραφικά» τηρώντας τους θεατρικούς κανόνες με «εμμονή» στο “προφίλ” του Τζων και της Κάρολ και δικαιώνεται. «Ένσταση» υποσημειώνω στην εκφορά του λόγου σε σχέση με την ταχύτητα των αποκρίσεων, όχι γιατί κάνει λάθος -τουναντίον!-, αλλά γιατί το κοινό εν πολλοίς είναι ανεκπαίδευτο και αυτό είναι κάτι που δεν μπορούμε να παραγνωρίζουμε. Τολμώ να πω, πως, η οπτική του σε σχέση ακόμα και με την ομώνυμη ταινία του Mamet είναι αρτιότερη & καλύτερη και αυτό γιατί η παράσταση είναι από κάθε άποψη καλοδουλεμένη, με τις υφέσεις και τις εντάσεις να ακροβατούν μεταξύ του άρτιου και του εξαιρετικού. Στο ίδιο «μήκος κύμματος» κινούνται και οι φωτισμοί με τη Μουσική -αν και όχι πρωτότυπη, ειδικά για την παράσταση-. Τα σκηνικά της Χριστίνας Κωστέα είναι ό,τι καλύτερο έχω δει τον τελευταίο καιρό, ακριβώς γιατί συστήνουν ανεπανάληπτα την αφαίρεση που προσθέτει, με το στρογγυλό γυρτό τραπέζι να καθίσταται ο κύκλος που λες και κρέμονται όσα πρόκειται να συμβούν! Τα κοστούμια με εξαίρεση τα όσα φοράει η “Κάρολ” είναι ενδεδειγμένα. Δεν επιτρέπεται να προδίδονται «οι προθέσεις» της “Κάρολ” τόσο άκομψα κατά τα πρώτα 2/3 της παράστασης και να «καλύπτονται» στην κορύφωση του τραγικού φινάλε!
Ηθοποιοί
Πραγματικά χάρηκα και τους δύο ηθοποιούς για όσα «ανυπόκριτα» κατέθεσαν. Ο Φίλιππος Σοφιανός σαν “Τζων” για άλλη μία φορά δρέπει του καρπούς του ταλέντου και της πείρας του και η Μαριλένα Λιακοπούλου σαν “Κάρολ” μας συστήνεται ως μία πολλά υποσχόμενη ηθοποιός που έχω την πεποίθηση πως θα μας απασχολήσει θετικά και στο μέλλον.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Μετάφραση: Γεωργία Ζάχου
Σκηνοθεσία – φωτισμοί – μουσική επιμέλεια: Φίλιππος Σοφιανός
Σκηνικά – κοστούμια:Χριστίνα Κωστέα
Βοηθός σκηνοθέτης: Γιάννης Τσουρουνάκης
Επικοινωνία: Νατάσα Παππά
Διεύθυνση παραγωγής: Τέτα Καμπουρέλη
Παραγωγή: Hand Made Production Ε.Π.Ε.
Φωτογράφιση: Μιχαήλ Μαυρομούστακος
Visual Communication: Playwalk
Διανομή
Φίλιππος Σοφιανός – Τζων
Μαριλένα Λιακοπούλου – Κάρολ
